Σε προηγούμενο άρθρο μας «Αϊνστάιν και Τέχνη», συζητήθηκε κυρίως η επίδραση της Θεωρίας της Σχετικότητας στη ζωγραφική…
ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΓΕΝΙΟ ΧΑΤΖΟΥΔΗ
ΠΡΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΤΟΥ ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»
Συζητήσεις που έγιναν ευρέως κατά το 1940 με την σύνδεση της θεωρίας του Αϊνστάιν, με τον Κυβισμό του Πικάσο, και αποτέλεσε το πλέον βασικό ερώτημα, για τη σχέση της Σχετικότητας με τη μοντέρνα τέχνη. Εκεί στο τέλος του άρθρου, είχαμε σημειώσει ότι το «ρομάντζο» πολλών διαστάσεων των καλλιτεχνών με τον Αϊνστάιν και τη Θεωρία της Σχετικότητας, κρατάει καλά, και συνεχίζεται στον 21ο αιώνα. Τις μέρες αυτές, το μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός στη Νέα Υόρκη, είναι η «εισβολή» του Κυβισμού στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Τέχνης (Μet). Και αυτό γίνεται χάρις σε έναν συλλέκτη, ο οποίος δεν θέλησε κάποια πολύ σημαντικά έργα του Κυβισμού, να μείνουν μακριά από το κοινό, σε κλειστά σαλόνια. Πρόκειται για τον Leonard Lauder, επίτιμου προέδρου της εταιρίας Estee Lauder ο οποίος έκανε ένα από τα σημαντικότερα «δώρα» στην ιστορία του ιδρύματος. Και έγινε με τη μορφή «Κυβισμός: Συλλογή Leonard A. Lauder». Είναι μία όπως χαρακτηρίστηκε αγνή πράξη φιλανθρωπίας.
Ο Lauder στη συλλογή του, επικεντρώθηκε αποκλειστικά στους τέσσερις ιππότες της Κυβιστικής αποκάλυψης: Πάμπλο Πικάσο, Τζώρτζ Μπράκ, Χουάν Γκρις και Φερνάντ Λεζέ. Όλοι δούλεψαν στο Παρίσι κατά το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα. Τα έργα εκτίθενται σε επτά αίθουσες, τα μισά περίπου είναι σε καμβά, τα άλλα μισά σε χαρτί, μαζί με δύο γλυπτά του Πικάσο. Περιγράφουν τη γένεση της μοντερνιστικής κίνησης, που έθεσε τα θεμέλια για όλους σχεδόν τους άλλους. Τα περισσότερα έργα χρονολογούνται από το 1907 έως το 1918, μερικά από αυτά, θεωρούνται ότι αντιπροσωπεύουν σημεία καμπής στην ιστορία της τέχνης. Και όπως συμβαίνει συνήθως με όλα τα περί Κυβισμού, και παρά την ουσιαστική συμβολή του Μπράκ, ο Πικάσο είναι ο σταρ, ο αμείλικτος ανανεωτής. Τα έργα της συλλογής περιλαμβάνουν: 34 του Πικάσο, 17 του Μπρακ, και από 15 των Γκρις και Λεζέ.
Για την έκθεση αυτή, όποιος θέλει να μάθει περισσότερα, δεν έχει παρά να ανατρέξει στο διαδίκτυο, ή καλύτερα στον πρόσφατο Τύπο, όπως στους «International New York Times» της 21ης Οκτωβρίου του 2014, στο άρθρο της Roberta Smith.
Τα έργα όμως που συζητήθηκαν και συνδέθηκαν με τις θεωρίες του Αϊνστάιν είναι πολλά. Μεταξύ αυτών μπορεί να αναφερθούν κάποια ενδεικτικά. Αρχίζουμε και πάλι από τον σταρ Πικάσο. Στο έργο του: «Portrait of Ambroise Vollard» υποτίθεται ότι μπορούμε να «δούμε-δια μέσου» ενός τετρα-διάστατου στερεού.
Ο Μαρσέλ Ντουσάμπ αντίστοιχος του Πικάσο στις αρχές του 20ου αιώνα, είχε εμπλακεί πλήρως με την γεωμετρική τέταρτη διάσταση, όπως φαίνεται στο έργο του: «The Bride Stripped Bare by Her Bachelors, Even» του 1915-23. Το έργο αυτό θεωρείται ως μία επιστημονική και μαθηματική αλληγορία, με κάποιο χώρο τεσσάρων διαστάσεων. Άλλο έργο που θεωρείται ότι έχει μία μοναδική απευθείας σχέση με τις θεωρίες του Αϊνστάιν, είναι ο Πύργος του Αϊνστάιν του Έριχ Μέντελσον, που σχεδιάστηκε το 1917 και χτίστηκε το 1920 στο Πότσνταμ της Γερμανίας. Υποτίθεται ότι έχει στοιχεία της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας.
Κατά το 1922 το εργαστήριο στο Βερολίνο, του Ούγγρου καλλιτέχνη Λάζλο Μόχολι-Νάγκι, είχε γίνει το κεντρικό σημείο για τις καλλιτεχνικές συζητήσεις της avant-garde. Το έργο του: «Light-Space Modulator» υποδείκνυε έναν κόσμο «χωρό-χρόνου». Το έργο αυτό έγινε γνωστό μετά τον θάνατό του, το 1946. Είναι φτιαγμένο από αλουμίνιο, χάλυβα, νικέλιο και άλλα μέταλλα, καθώς και ξύλο και έναν ηλεκτρικό κινητήρα.
Κλείνουμε χωρίς να τελειώνουμε, με το έργο του Τέο βαν Ντόεσμπουργκ, «Color Construction in the Fourth Dimension of Space-Time», του 1924. O τίτλος του έργου, μιλάει από μόνος του, για τη σχέση του με τον Αϊνστάιν: Τέταρτη Διάσταση του χωρό-χρόνου.
