Διακόσια είκοσι χρόνια πριν, ο Σάμουελ Χάνεμαν επινόησε τις λέξεις «ομοιοπαθητική» και «αλλοπαθητική»…
ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΓΕΝΙΟ ΧΑΤΖΟΥΔΗ, ΠΡΩΗΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ
Στην «ομοιοπαθητική» περιέγραφε την φιλοσοφικά βασισμένη μέθοδό του θεραπείας ασθενειών με υλικά τα οποία σε μεγαλύτερες δόσεις παράγουν όμοια συμπτώματα, με την ελπίδα να ενισχύσει την αντίδραση του σώματος εναντίον της ασθένειας. Και σηματοδότησε με επιτυχία όλη την ιατρική ως αλλοπαθητική, εννοώντας με αυτό θεραπεία με μέσα τα οποία είναι αντίθετα με τα συμπτώματα, παρά το γεγονός του ότι η αλλοπαθητική μέθοδος ήταν μέρος μόνον της πρακτικής που χρησιμοποιούσαν οι ιατροί.
Η επιστημονική ιατρική φαίνεται να έμεινε αμήχανη με τον όρο, ο οποίος τώρα φέρνει αρνητικούς συνειρμούς, όπως το σύνθημα «θεραπεία μόνον των συμπτωμάτων και όχι των αιτίων» που χρησιμοποιείται από αυτούς που προτείνουν ολιστική και εναλλακτική ιατρική από το 1970. Το σύνθημα αυτό υποβιβάζει την ιατρική στο επίπεδο θεραπείας του τυφοειδούς πυρετού με ασπιρίνη.
Μεταξύ 1960 και 1970 ο Νομπελίστας Χημικός Λίνους Πόλινκ εφεύρε την «ορθομοριακή». Την όρισε ως «το σωστό μόριο στη σωστή θέση, στο σωστό χρόνο. Άλλοι επιστήμονες αντέδρασαν λέγοντας ότι ο Πόλινκ -κατά τα άλλα άριστος επιστήμονας, δεν ήξερε και πολλά για ποιό μόριο, για το πού, το πότε, και σε ποιά συγκέντρωση. Ο Πόλινκ συμβούλευε όλους να παίρνουν μεγάλες δόσεις βιταμινών ημερησίως για όλα, αλλά τελικά περιορίστηκε στην πρόταση λήψης μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης C, ο οποίος έγραψε και βιβλίο το 1979 με τίτλο «Καρκίνος και βιταμίνη C».
Οι ορθομοριακές θεωρίες και τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματα, καταρρίφθηκαν από σειρά ερευνητικών εργασιών επάνω στο κοινό κρυολόγημα, τον καρκίνο και σε πνευματικές ασθένειες στην Αμερική και τον Καναδά. Παρόλα αυτά αρκετοί ακόμη πιστεύουν σ’ αυτές τις πρακτικές.
Τί σημαίνει όμως ο όρος «εναλλακτική»; Σε λεξικό μπορεί να βρει κανείς τον ορισμό: «μία επιλογή περιοριζόμενη σε μία εκ δύο ή περισσοτέρων δυνατοτήτων» που σημαίνει ότι οιαδήποτε δυνατότητα θα καταλήξει στο ίδιο ή σε ένα όμοιο αποτέλεσμα. Άλλοι ορίζουν την «εναλλακτική ιατρική» ως οτιδήποτε που δεν διδάσκεται στις ιατρικές σχολές ή που δεν καλύπτεται από τις ασφαλιστικές εταιρίες. Πράγμα που κάνει τη διαφορά μεγάλη. Ως γενικό κανόνα, οι ιατρικές σχολές προσπαθούν να διδάξουν στους σπουδαστές να κάνουν πράγματα που είναι αποτελεσματικά.
Ένας όχι πλήρης κατάλογος όρων, που χρησιμοποιείται από αυτούς που προωθούν τέτοιες πρακτικές είναι ο παρακάτω:
εναλλακτική Ανατολική ιατρική μεταβολική θεραπεία
ανορθόδοξος δύναμη-ζωής μη τοξική
αντισυμβατικός πνεύμα ομοιοπαθητική
αντιπαραδοσιακός επούλωση αλλαγή παραδείγματος
συμπληρωματικός δύναμη ενέργεια
ολιστικός φυσική ουσία
ορθομοριακός οργανική
Κανένας από τους παραπάνω όρους δεν χρησιμοποιείται με την έννοια των λεξικών. Οι πέντε πρώτοι για παράδειγμα είναι ευφημισμός, και μεταμφιέζουν μεθόδους οι οποίες είναι πραγματικά αναπόδεικτες, ή απλά απατηλές.
Όταν το σχέδιο Κλίντον για την υγεία ήταν υπό δημιουργία, ενδιαφερόμενοι αυτών των μεθόδων προσπάθησαν να πείσουν την επιτροπή της Χίλαρι Κλίντον να συμπεριλάβει τις πρακτικές αυτές στο πρόγραμμα ώστε να μπορούν να αμείβονται για τις υπηρεσίες τους. Τώρα όλοι αυτοί έχουν εγκωλπιστεί τη λέξη «συμπληρωματικό» για να αποφύγουν κατηγορίες ότι εκτρέπουν ασθενείς από αποτελεσματικές θεραπείες. Πάντως μία περιήγηση στο διαδίκτυο δείχνει ότι η διαφυγή από την πραγματικότητα της αποτελεσματικής φροντίδας, είναι ο κύριος λόγος της δημοτικότητας των «συμπληρωματικών» μεθόδων.
Οι υποστηρικτές της εναλλακτικής ιατρικής, ισχυρίζονται ότι η σύγχρονη βιοϊατρική δεν περιλαμβάνει φυσιολογικά και κοινωνικά ζητήματα. Η πρακτική όμως της ιατρικής ήταν πάντοτε από τη φύση της ολιστική. Και ξεχνούν ότι τα πεδία της ψυχιατρικής, της ψυχολογίας, της κανονικής και προληπτικής ιατρικής, και η δημόσια υγεία, είναι μέρη της μοντέρνας βιοϊατρικής πρακτικής.
Σε όλες αυτές τις κατηγορίες, αναμφίβολα υπάρχει και κάποια δόση αλήθειας. Στη χώρα μας από τα αρχαία χρόνια, ο Ιπποκράτης δήλωνε: «αφήστε την τροφή να είναι το φάρμακο και το φάρμακο να είναι η τροφή».
Μέχρι τα πρόσφατα χρόνια με το δημοτικό τραγούδι: «θα ‘θελα νάμουν πλάτανος, νάρχονται τα κλεφτόπουλα τα μήλα μου να πέρνουν, να πλένουν τις λαβωματικές, το Δήμο να σχορνάνε».
Και η φαρμακευτική βιομηχανία έχει εμπλουτιστεί με πληθώρα φαρμάκων που προέρχονται από συστατικά του φυτικού και ζωικού βασιλείου, τα οποία όμως τίθενται σε κυκλοφορία μετά από ελέγχους για την αποτελεσματικότητά τους, και την καταλληλότητα λήψης από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Μεγάλο πρόβλημα υπάρχει και με τα «μαγικά φάρμακα» που εμφανίζονται από άτομα για όλες τις ασθένειες και στοχεύουν κυρίως καταστάσεις απελπισίας, όπως αυτή, μεταξύ 1960 και 1970, του Ερνστ Κρεμπς στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο οποίος εφεύρε το Laetrile που προέρχονταν από κουκούτσια βερίκοκου και άλλων φρούτων με κουκούτσια, τα οποία περιέχουν κυανογενή γλυκοσίδια, όπως είναι η αμυγδαλίνη. Έχουν πέντε με έξη τοις εκατό κατά βάρος κυανιούχο. Αυτά όμως προκαλούν δυσλειτουργία του θυροειδούς, τύφλωση και παράλυση από χρονική δηλητηρίαση, ακόμη και θανάτους από οξεία δηλητηρίαση.
Όταν το FDA τον κατηγόρησε για ψευδή αποτελέσματα του φαρμάκου του, το μετονόμασε σε βιταμίνη, «ΒΙ7» και την κατέταξε στα πρόσθετα διατροφής. Το κόλπο αυτό δεν έπιασε στα FDA, αλλά ευδοκίμησε με τους καταναλωτές και τους υποστηρικτές του Κρέμπς. Ιδίως από απελπισμένους Αμερικανούς και Καναδούς, με πρόβλημα στον οισοφάγο, που έτρεχαν σε κλινικές της Τιχουάνα του Μεξικού, όπου το εφάρμοζαν.
Εντωμεταξύ, Επιτροπή για την Ελευθερία της επιλογής, υποστήριξε την πώληση του Laetrile και το «Ελευθερία Επιλογής», έγινε σύνθημα το οποίο απάλειψε την ορθή αντιμετώπιση καρκινικών καταστάσεων από αποτελεσματικές πρακτικές, και εισήγαγε την αρχή ότι ο κόσμος θα πρέπει να έχει την ελευθερία να επιλέγει τη θεραπεία του. Το σύνθημα «Ελευθερία Επιλογής» παραμένει τρέχον και για τη βιομηχανία «υγειών τροφίμων», καθώς και από τους υποστηρικτές της «Εναλλακτικής Ιατρικής».
Το άρθρο αυτό δεν καλύπτει το θέμα και μάλιστα από έναν μη ειδικό, ο οποίος όμως άντλησε τις κυριότερες πληροφορίες από δημοσίευμα ειδικού. Του Ουάλλας Σάμπσον της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ, ο οποίος βλέπει αντιεπιστημονικές τάσεις στην κίνηση της «Εναλλακτικής Ιατρικής». Δεν παραλείπει όμως να σημειώσει ότι η επιστημονική και ιατρική κοινότητα θα πρέπει κάτι να μάθουν από την επιτυχία της ψευδοεπιστήμης.