Mπαίνει ο χειμώνας και αυτή τη φορά συμφωνεί με τον ημερολογιακό σχεδιασμό. Πατήσαμε ήδη μέσα στον Δεκέμβρη και άρχισε να κάνει κρύο, κακομάθαμε βλέπεις με υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες μέχρι σήμερα…
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ, ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Άλλωστε οι εποχές πάνε από τέσσερις να γίνουν δύο τελικά, όπως ακριβώς και οι κοινωνικές αλλαγές στις θλιβερές ημέρες που ζούμε. Δύο φαίνεται ότι θα είναι πια και οι κοινωνικές τάξεις, πάμπλουτοι και πάμπτωχοι. Επιστροφή στην φεουδαρχία σε κοινωνικό επίπεδο και (τυχαίο; δεν νομίζω) ακολουθεί κατά πόδας και η ανάλογη μετεωρολογική συμπεριφορά. Τέρμα οι μεσαίοι, τέρμα στις γκρίζες ζώνες και τα ενδιάμεσα, όλα θα είναι δίπολα. Άσπρο και μαύρο.
Τώρα, τι να κάνουμε, με άρπαξε από το μαλλί και φέτος η νοσταλγία και θυμήθηκα το αισθητικό αριστούργημα των παιδικών μου χρόνων, το Αλφαβητάρι (1971) της πρώτης τάξης δημοτικού σε εικονογράφηση Κώστα Γραμματόπουλου. Τέτοια εποχή οι δάσκαλοι μας είχαν πάει στα θέματα του χειμώνα θυμάμαι, η διδακτική πορεία ήταν εναρμονισμένη με τις αλλαγές των εποχών. Έχω ένα ανάτυπο αυτού του αριστουργήματος σήμερα στα χέρια μου και το ξεφυλλίζω, τρέχω στα θέματα που εικονίζουν τον χειμώνα. Τα παιδιά σκληραγωγημένα τότε ακόμη με κοντά παντελονάκια την εποχή που οι τρόποι θέρμανσης ήσαν ολίγοι και κλασικοί. Ξυλόσομπες και τζάκι και βέβαια θέρμανση είχε μόνο σε ένα μεγάλο κεντρικό δωμάτιο του σπιτιού. Στα υπόλοιπα δωμάτια πούντιαζες αλλά το σημαντικό ήταν ότι και το άντεχες και δεν γκρίνιαζες (και δεν είχες βέβαια δικαίωμα να γκρινιάξεις στη μητέρα αλλά και εντελώς αδιανόητο έμοιαζες να θέσεις οποιοδήποτε θέμα στον πατέρα). Δεν υπήρχαν υπολογιστές, φορητοί ή σταθεροί, δεν υπήρχαν κινητά, υπήρχε σταθερό τηλέφωνο-το κλασικό μαύρο ή μπεζ βρετανικής τεχνολογίας 60-70-και βέβαια δεν υπήρχαν tablets και ipads. Ετσι τα παιδιά μπορούσαν να απασχολούνται σε ομαδικότερα παιχνίδια τα οποία στα σημερινά πολύπλοκα παιδιά φαντάζουν απλοϊκά και τους προκαλούν ξεκαρδιστικά γέλια.
Υπήρχε παππούς και γιαγιά μέσα στο σπίτι ενώ σήμερα οι ηλικιωμένοι είτε αν είναι παρόντες (γεγονός σπάνιο) παρεξηγούνται αν τους αποκαλέσεις παππού-γιαγιά είτε απουσιάζουν επειδή είναι έγκλειστοι σε οίκους ευγηρίας. Και όμως σήμερα όλα τα μέλη μιας οικογένειας (αν είναι ο μπαμπάς και η μαμά μαζί που συμβαίνει πλέον στο 50% των οικογενειών περίπου) συμπεριφέρονται ως μοναχικοί άνθρωποι, ζουν μαζί τυπικά αλλά ουσιαστικά ο καθένας βιώνει την μοναξιά του. Ο καθένας αγκαλιά με την προσωπική ηλεκτρονική του συσκευή βιώνει την αδιέξοδη ατομικότητα του. Αυτός ο βοριάς του αναγνωστικού με την ηχητική του ανάμνηση «Βββ…Βββ» ήταν τελικά τόσο ζεστός κατά την άποψη μου. Αντιθέτως σήμερα με όλες αυτές τις πολύπλοκες θερμαντικές τεχνολογίες υπάρχει μια αίσθηση παγωνιάς, βαθειά και εσωτερική αίσθηση παγωνιάς παρά την εξωτερική ζέστη που μας παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία θέρμανσης-ακόμη και η ιδανική οικολογικά θέρμανση. Και δεν έχει μυρωδιές. Ενώ αυτό το χαρτί από το οποίο ήταν καμωμένο το αλφαβητάρι της πρώτης δημοτικού μου μύριζε υπέροχα. Και τα μολύβια και οι ξύστρες μύριζαν υπέροχα και φωτίζονταν υπέροχα, ιδιαίτερα τον χειμώνα που τα χρωμάτιζε κοκκινωπά η ακτινοβολία της φλόγας από το τζάκι. Και τόσο ωραία μύριζε το τζάκι ενώ σήμερα στις μεγάλες πόλεις μας απαγορεύουν τα τζάκια διότι λέει παράγεται μαζικά βλαβερή αιθαλομίχλη.
Δεν λέω ότι όλα ήταν τόσο καλά εκείνα τα χρόνια. Έτσι βέβαια μάθαμε όταν μεγαλώσαμε, ότι κάθε εποχή έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Εκείνη η εποχή ήταν πιο δομημένη, μια οικογένεια η κάθε γειτονιά, περισσότερο στενές οι σχέσεις, μεγαλύτερη ασφάλεια. Σήμερα περισσότερο χάος, χαλαρούς δεσμούς, διάλυση κάθε μορφής σχέσης, κυριαρχία της ατομικότητας, περισσότερη ανεξαρτησία. Το διπλανό σπίτι καίγεται στις μέρες μας και αμέτοχοι οι γείτονες παρακολουθούν, ως σύγχρονοι Νέρωνες, μέχρι να ολοκληρωθεί τελείως ή καύση. Κυριολεκτικά λοιπόν είναι σαν να βλέπει η γειτονιά το γεγονός του αφανισμού της διπλανής πόρτας στην τηλεόραση. Έχουν μπερδευτεί αρκετά τα πράγματα μεταξύ πραγματικής-ζωής και εικονικής-πραγματικότητας. Αλλά κανείς δεν βοηθά, κανείς δεν μετέχει. Όλα τα παγανιστικά χαρακτηριστικά της αλληλεγγύης που υπήρχαν στη γειτονιά των παιδικών μας χρόνων έχουν πεταχτεί στον τενεκέ των σκουπιδιών. Επιπλέον η ζωή μας σήμερα-έτσι πιστεύω βέβαια εγώ-δεν αναδίδει αυτές τις παλαιότερες και σπάνιες μυρωδιές όπως του χαρτιού των βιβλίων και των μολυβιών. Και αυτό το αισθητικό αριστούργημα, το αλφαβητάρι της δικής μας πρώτης του δημοτικού, είναι ανεπανάληπτο. Με έχει εκπαιδεύσει στο να βλέπω, να μυρίζω, να γεύομαι την ομορφιά. Και να καταλαβαίνω την ελληνική γλώσσα βέβαια, ένα ακόμη υπέροχο δημιούργημα. Μάλλον μεγαλώνω και νοσταλγώ. Ευτυχώς υπάρχει δίπλα μου ακόμη και σήμερα το Αλφαβητάρι. ως παρηγοριά τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Να το ξεφυλλίζω και να ζεσταίνεται η ψυχή και το πνεύμα μου. Τι με νοιάζει αν έχει έξω κρύο. Και να ευχόμαστε να μην κάνει τόσο κρύο τον φετινό χειμώνα. Ας ευχηθούμε να είναι και φέτος όπως και πέρυσι, δηλαδή ήπιος χειμώνας. Βλέπετε καλό είναι αυτές τις τόσο δύσκολες οικονομικά εποχές να μην κάψουμε πολύ ρεύμα ή πολύ πετρέλαιο.
