Οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί της Αφροδίτης το 1570, καταστρέφοντας, λεηλατώντας και σφάζοντας χιλιάδες Κυπρίων…
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΥΓΕΡΙΝΟ ΑΝΔΡΕΟΥ, ΔΙΚΗΓΟΡΟ, ΛΟΓΟΤΕΧΝΗ, ΠΟΙΗΤΗ
Η σκλαβιά που πλάκωσε έβαλε σε μεγάλη δοκιμασία το νησί: «Ήμισυ γαρ τ’ αρετής αποαίνυται ευρύσπα Ζευς/ ανέρος, εύτ’ αν μιν κατά δούλιον ήμαρ έλησιν». Δηλαδή: «Αλήθεια, τη μισή ο βροντόλαλος ο Δίας αξιά του ανθρώπου/ του παίρνει απ’ τη στιγμή που πλάκωσε γι΄ αυτόν σκλαβιάς ημέρα». Αυτά λέει ο θείος Όμηρος στους ανθρώπους της Οικουμένης. Το 1878 η Αγγλία πήρε (εξαγόρασε) την Κύπρο. Η κυριαρχία της Γηραιάς Αλβιώνας κράτησε στη Μεγαλόνησο περισσότερο από 80 χρόνια. Το εθνικό πρόβλημα όλο και μεγάλωνε, όλο και πύργωνε. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος παρά τα γεγονότα του 1931, που κλόνισαν τους αρμούς της αποικιοκρατίας, δεν θέλησε να ανεβάσει τον πήχυ των διεκδικήσεων και λόγω των καλών παραδοσιακών του σχέσεων με την Αγγλία και λόγω της Ελληνοτουρκικής φιλίας, που μόλις (1930) είχε επιτευχθεί. Τον Δεκέμβριο του 1949 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β΄ με την σύμφωνη γνώμη και υποστήριξη όλων των κομμάτων, κυκλοφόρησε εγκύκλιο για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το μέλλον της νήσου. Οι Έλληνες της Κύπρου πάντοτε, αλλά κυρίως στις δεκαετίες του 1930 και 1940 ήθελαν διακαώς την ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα. Το δημοψήφισμα διεξήχθη στις 15 Ιανουαρίου 1950. Ψήφισαν οι Ελληνοκύπριοι (άνδρες και γυναίκες), που είχαν δικαίωμα ψήφου σε αριθμό 244.747 και για την ένωση 215.108, δηλαδή ποσοστό 95,7% των ψηφοφόρων. Την ίδια χρονιά (1950) πέθανε ο Αρχιεπίσκοπος και εξελέγη νέος ο Επίσκοπος Κιτίου Μακάριος Γ’ σε ηλικία 37 ετών! (ο νεότερος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου), ο οποίος έδειξε ηγετικές ικανότητες και αγωνιστικότητα. Οι παλινωδίες της Ελληνικής Κυβερνήσεως ολοκληρώθηκαν με την χαλαρή αίτησή της προς τα Ηνωμένα Έθνη για αυτοδιάθεση της Κύπρου (1954), η οποία και απερρίφθη, ρίχνοντας τους Κυπρίους σε αγανάκτηση και συγκρούσεις. Στη Λεμεσό έπεσε και ο πρώτος νεκρός μαθητής. Η Αγγλία πεισματικά ηρνείτο την ελευθερία της Κύπρου. Ο Λώρενς Ντάρρελ, διευθυντής πληροφοριών Κύπρου εξετίμησε τα εξής: «Η μακριά αλυσίδα των βρετανικών υποχωρήσεων, με τελευταία την αποχώρηση από το Σουέζ, πρέπει να σταματήσει. Δεν πρέπει να επιτραπεί το πέρασμα της Κύπρου στα χέρια της ασταθούς ελληνικής κυβέρνησης. Αυτό μπορεί να υπονομεύσει το ανατολικό οχυρό του ΝΑΤΟ. Θα πρέπει επίσης να λογαριάσουμε την τουρκική μειονότητα, που αποτελεί το 18% του πληθυσμού και είναι εναντίον κάθε αλλαγής. Έχουμε ευθύνες απέναντι στους Τουρκοκύπριους. Εξ άλλου η Τουρκία παίζει ζωτικό ρόλο στο ΝΑΤΟ». «Ο κύβος ερρίφθη». Η Αγγλία όχι μόνον δεν πρόκειται να συμφωνήσει στην αυτοδιάθεση της Κύπρου, αλλά βάζει στο «παιγνίδι» και τους Τούρκους. Η ίδρυση της Ε.O.Κ.Α. με αρχηγούς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον στρατιωτικό Γεώργιο Γρίβα (Διγενή) και ο ένοπλος αγώνας, που ξεκίνησε την 1η Απριλίου 1955, ήταν πλέον μονόδρομος. Στον αγώνα αυτόν πήραν μέρος χιλιάδες νέοι, κυρίως μαθητές. Στο πάνθεο των ηρώων του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου πολλά ελληνόπουλα γενναία: Ο Μάρκος Δράκος, ο Κυριάκος Μάτσης, ο Καραολής, ο Δημητρίου, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο Γρηγόρης Αυξεντίου και άλλοι πολλοί. Αξίζει μικρή και σεμνή αναφορά στους δύο ήρωες αυτούς, τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και τον Γρηγόρη Αυξεντίου. Ο Παλληκαρίδης γεννήθηκε στην Τσάδα της Πάφου στις 26 Φεβρουαρίου 1938. Σε ηλικία 15 ετών αρχίζει τον αγώνα κατά των Άγγλων. Σε ηλικία 17 ετών ο Ευαγόρας αφήνει το Σχολείο και εντάσσεται στην Ε.Ο.Κ.Α. Δικάστηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1957 και καταδικάστηκε στην ποινή του θανάτου. Ευθύς αμέσως αρχίζει ο αγώνας αποτροπής της εκτέλεσης: Η Ελληνική Βουλή, η Eλληνική Κυβέρνηση, Αρχιεπίσκοποι, Μητροπολίτες, ο δήμαρχος Λευκωσίας Δέρδης, ο Αμερικανός Γερουσιαστής Fulton, 40 Άγγλοι Εργατικοί βουλευτές, «βομβάρδιζαν» καθημερινά την Αγγλική Κυβέρνηση και τον Ο.Η.Ε., να απονεμηθεί χάρη στον 18χρονο Ευαγόρα. Η ακαμψία και η παντελής έλλειψη ανθρωπιστικών αισθημάτων της αγγλικής διπλωματίας, του Χάρτινγκ και της Βασίλισσας Ελισάβετ (νέας τότε και υπέργηρης σήμερα), έφεραν την εκτέλεση του Ευαγόρα.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1928 στο χωριό Λύση της Αμμοχώστου. Έλαβε τα ψευδώνυμα: «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος», «Ανταίος» και «Ζώτος», έγινε Υπαρχηγός της ΕΟΚΑ. Στις αρχές του 1957 καταφεύγει στον Μαχαιρά, σε κρησφύγετο κοντά στο Μοναστήρι. Εντοπίζεται από τους Άγγλους μετά από προδοσία ενός βοσκού (οι Εφιάλτες και οι Πήλιο-Γούσηδες ποτέ δεν έλειψαν) στις 3 Μαρτίου 1957. Οι Αγγλικές δυνάμεις με ελικόπτερα, αυτοκίνητα, στρατιώτες περικύκλωσαν το κρησφύγετο. Ο Αυξεντίου διέταξε τους συντρόφους του να εξέλθουν και να παραδοθούν και ο ίδιος αποφάσισε να πολεμήσει μέχρις εσχάτων. Φώναξε στους Άγγλους και τους είπε: «Μάθατε πώς πολεμούν οι Έλληνες, τώρα θα μάθετε και πώς πεθαίνουν». Σε νέο κάλεσμα του Υπολοχαγού Μίντλετον να παραδοθεί, απάντησε: «Μολών λαβέ, ελάτε να με πάρετε». Εκείνη τη στιγμή ένας νέος Λεωνίδας γεννιόταν για τον Ελληνισμό. Η μάχη κράτησε 10 ώρες.
Ο τότε ανταποκριτής του Ασσοσιέιτεντ πρες στην Κύπρο Άλεξ Ευθυβούλου μετέδωσε μεταξύ άλλων ότι η μάχη άρχισε 4.30′ π.μ. και έληξε στις 2.00′ μ.μ. Διεξαγόταν υπό ραγδαίας βροχής και πριν φονευθεί ο Γρηγόρης Αυξεντίου έρριψε περί τις 1.000 σφαίρες και αρκετές χειροβομβίδες φονεύοντας 47 στρατιώτες. Την διεύθυνση της μάχης είχε ο Υπολοχαγός Τζων Μίντλεττον. Στο τέλος οι Άγγλοι έριξαν βενζίνη στο κρησφύγετο και τον έκαψαν ζωντανό. Την άλλη ημέρα (4 Μαρτίου 1957) το καμένο σώμα του τάφηκε «στα φυλακισμένα μνήματα» των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας. Η χαροκαμένη μάνα του στη Λύση είπε: «Είμαι περήφανη. Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου». Οι αγώνες και οι θυσίες άρχισαν να καρπίζουν. Πολύ σύντομα οι Άγγλοι άρχισαν να υποχωρούν. Στις 17 Απριλίου 1957 ο Μακάριος ελευθερώνεται στις Σεϋχέλλες και μιλάει στο λαό της Αθήνας, στο Σύνταγμα. Στην Κύπρο ο Αυξεντίου τιμάται ως εθνικός ήρωας. Στον Μαχαιρά εστήθη μεγαλόπρεπος ανδριάντας του.
