Θυμάμαι μια παλιά ταινία με τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, που κυνηγούσε κάποιον ναζί στην Νέα Υόρκη, ο οποίος χρησιμοποιούσε για κάλυψη ένα παλαιοπωλείο με αντίκες…
ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΓΕΝΙΟ ΧΑΤΖΟΥΔΗ, ΠΡΩΗΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ
Εκεί χρειάστηκε να υπογράψει κάτι, μάλλον μια επιταγή και έβγαλε το στυλό του. Ήταν με πένα. Καθώς υπέγραφε, η πένα έσπασε και τότε γυρίζει στον κατάσκοπο-αντικέρ -και δείχνοντάς του την σπασμένη πένα- λέει χαμογελώντας: «Τώρα έχετε άλλη μία αντίκα!».
Πώς μου ήρθε τώρα και θυμήθηκα αυτή την ταινία; Μάλλον εξ αιτίας μίας αφίσας που είχα δει προηγουμένως. Την είδα στην οδό Ζωοδόχου Πηγής και την ξαναείδα στην οδό Λυκαβηττού. Από μία οργάνωση φοιτητών. Κατά τη διάρκεια της documenta 14. Με κείμενο που εξηγούσε τους λόγους, με νεανική επιθετικότητα. Οι αφίσες αυτές ήταν και άριστα κολλημένες. Έτσι δεν σκίζονταν εύκολα και όποιος ήθελε μπορούσε να τις διαβάσει για να πληροφορηθεί πώς σκέφτεται μία τουλάχιστον ομάδα νέων.
Τώρα γιατί η αφίσα μου έφερε στο νου αυτή την ταινία και όχι την Καζαμπλάνκα, που είχε και μια όμορφη Ίνγκριντ Μπέργκμαν; Μα απλούστατα, το στυλό με την σπασμένη πένα! Ένα στυλό με πένα είναι απλά ένα στυλό. Όμως ένα στυλό με σπασμένη πένα, είναι αντίκα! Τώρα αν αυτό το στυλό με την σπασμένη πένα, το βάλετε επάνω σε ένα άσπρο χαρτί, με κάποια ατέλειωτη φράση και την πένα πεταμένη στο πλάι, με κάποιες πιτσιλιές μελάνης που προήλθαν από την σπασμένη πένα, έ, τότε έχετε εκθέσει σε documenta!
Και φανταστείτε τί συγκίνηση θα προκαλούσε το «έργο» εάν η ατέλειωτη φράση ήταν από γράμμα ενός μετανάστη. Και εξ αιτίας της ατέλειωτης φράσης, ένας Κιουρέϊτορ, θα αναλάμβανε να εξηγήσει στο Κοινόν την συγκινητική ιστορία του μετανάστη. Άλλη μία, στις τόσες που έχουν εκτεθεί και που ομοιάζει σαν βιομηχανία εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου. Θα υπάρχει σίγουρα και ο αντίλογος, ότι υπάρχουν και έργα που θαυμάστηκαν, όπως τα προ-περουβιανά κόκκινα κορδόνια στου ΦΙΞ.
Ναι υπάρχουν. Τα περισσότερα όμως είναι «σπασμένες πένες» που εκπέμπουν το σύνθημα: «κάντο και συ μπορείς»!