ΠΟΛΙΤΙΚΗ / ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΥΓΕΙΑ / ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Untitled-1a_3

Ο Καμύ και η Τρομοκρατία

σε Ελλάδα/Πολιτική/Πολιτισμός

Δεν κρύβω την μεγάλη μου αγάπη στο έργο και το πρόσωπο του φιλόσοφου- λογοτέχνη Αλμπέρ Καμύ. Τον θεωρώ απόλυτο προφήτη όσων συμβαίνουν σήμερα στην Ευρωπαική Ήπειρο…

ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ, ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ, ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο Καμύ τόνισε όλους τους κινδύνους που κρύβει για το μέλλον του ευρωπαικού πολιτισμού η απώλεια του ανθρωποκεντρικού μοντέλου και η μετατροπή της Ευρώπης σε έναν απρόσωπο λογιστικής φύσης οικονομικό οργανισμό. Είναι εντυπωσιακές οι προφητείες του μεγάλου στοχαστή όπως εκφράστηκαν σε μεγάλης ιστορικής αξίας κείμενο με θέμα το «Μέλλον του Ευρωπαικού Πολιτισμού» το οποίο βασίστηκε σε διάλεξη που έδωσε ο Καμύ στην Αθήνα την δεκαετία του 50 (κυκλοφορεί μεταφρασμένη στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια και αξίζει να διαβαστεί από τους σκεπτόμενους νεοέλληνες). Ο Καμύ δεν άφησε έξω από το οπτικό του πεδίο την τρομοκρατία της οποίας το σκληρό πρόσωπο διαπιστώνουν σήμερα οι κάτοικοι της Ευρωπαικής Ηπείρου. Και στο ζήτημα της τρομοκρατίας προφητικές και αιχμηρές υπήρξαν οι τοποθετήσεις του. Αν ζούσε ο Καμύ σήμερα δεν θα μπορούσε ίσως να κατανοήσει τη βαρβαρότητα, την επιπέδωση του συναισθήματος των τρομοκρατών και τον απρόσωπο χαρακτήρα της μαζικής βίας που στρέφεται όχι εναντίον συγκεκριμένων προσώπων-στόχων αλλά εναντίον αθώων αμάχων ακόμη και παιδιών.

2018-02-26 23.42.37
Στο θεατρικό του έργο με τίτλο «Οι Δίκαιοι» (1949) καταπιάνεται με το ψυχογράφημα των τρομοκρατών. Ένα ελάχιστα παιγμένο έργο, «Οι Δίκαιοι», ζωντανεύει αληθινά πρόσωπα της τσαρικής Ρωσίας, την Οργάνωση Μάχης, το ένοπλο τμήμα του σοσιαλεπαναστατικού κόμματος της εποχής, λίγο πριν τη βομβιστική της επίθεση ενάντια στο Μεγάλο Δούκα Σέργιο, θείο του Τσάρου.
Η σχέση του Καμύ με την ιστορία των «Δικαίων» είναι η σχέση των αρχαίων τραγικών με τους μύθους. Ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης καταπιάνονται με μύθους και τους μεταπλάθουν, αναλόγως με αυτό που θέλουν να εκφράσουν στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους. Ο Καμύ γράφει τους «Δίκαιους» το 1949, μετά τον πόλεμο και τη λαίλαπα του Ολοκαυτώματος. Έχει χυθεί πάρα πολύ αίμα και από τις δύο πλευρές αλλά το θέμα είναι από εκεί και πέρα, πώς ο εξεγερμένος δημιουργεί και ένα άλλο πλαίσιο δικαίου. Ο Καμύ επιστρέφει στο 1905, στα σπάργανα του εργατικού κινήματος, όπου ο μόνος τρόπος για να αντιδράσεις, πιθανότατα να είναι το να σκοτώσεις κάποιον, σαν να υπάρχει το αναπόφευκτο της τρομοκρατικής δράσης, μέσα από το οποίο αναδύεται, όμως, το ζήτημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η ταξική πάλη ήταν πάντα η κινητήριος δύναμη της ιστορίας αλλά, συμπορευόμενη με το ηθικό πρόταγμα του σεβασμού προς τον άλλο. Στους «Δίκαιους» υπάρχει μια βαθύτερη σύγκρουση, η οποία ξεφεύγει από την πολιτική θεωρία και πάει στο υπαρξιακό ζήτημα περί του τι είναι ο άνθρωπος. Το ερώτημα που τίθεται στο κείμενο των «Δικαίων» ξεπερνά την ατομική τρομοκρατία και φτάνει στην ηθική περί επανάστασης. Ο Καμύ επιμένει σε ένα βασικό συστατικό ηθικής των κοινωνικών αγώνων, που είναι ο σεβασμός προς τον άλλο, ο σεβασμός που φτάνει μέχρι τον ταξικό σου εχθρό.
Οι διάλογοι στο θεατρικό έργο οι «Δίκαιοι» περιέχουν δείγματα τα οποία αποκαλύπτουν τα κίνητρα και τις ρίζες της ιδεολογίας των επαναστατών που αναγορεύει τον φόνο σε αποδεκτό εργαλείο προκειμένου να εδραιωθεί ένας ιδανικός μελλοντικός κόσμος ο οποίος (στο μυαλό των επαναστατών) δεν θα εμπεριέχει την κοινωνική αδικία. Ο επαναστάτης Καλιάγεφ, ευαίσθητη και ποιητική φύση στο έργο αυτό, αναλαμβάνει να δολοφονήσει τον Αρχιδούκα και δηλώνει ότι « Αγαπώ την ομορφιά, αγαπώ την ευτυχία, γι΄αυτό μισώ τον δεσποτισμό. Κάνω επανάσταση για χάρη της ζωής, επανάσταση για να γίνει χαρούμενη η ζωή» και στη συνέχεια δηλώνει «Εμείς σκοτώνουμε για να χτίσουμε έναν κόσμο όπου κανείς πια δεν θα σκοτώνει, δεχόμαστε να γίνουμε εγκληματίες για να γεμίσει επιτέλους η ζωή από αθώους». Όταν η σύντροφος του Καλιάγεφ, η Ντόρα, (η οποία κατασκευάζει τις βόμβες ως χημικός) εκφράζει την πιθανότητα να λιποψυχίσει όταν δεί τον Μεγάλο Δούκα-πριντου ρίξει τη βόμβα-του λέει: «Θα τον δεις για ένα ολόκληρο δευτερόλεπτο! Ω, Γιάνεκ, πρέπει να το έχεις υπόψη σου. Ένας άνθρωπος είναι ένας άνθρωπος. Ίσως ο Μεγάλος Δούκας να έχει μάτια συμπαθητικά. Θα τον δεις να ξύνει το αυτί του ή να γελάει χαρούμενα. Ποιός ξέρει, μπορεί, ίσως να έχει κανένα μικρό κόψιμο στο μάγουλο από το ξυράφι. Κι αν σε κοιτάξει αυτή τη στιγμή…». Ο Καλιάγεφ την διαβεβαιώνει ότι δεν θα λιποψυχήσει γιατί «δεν είναι ο Μεγάλος Δούκας που σκοτώνω. Σκοτώνω τον Δεσποτισμό!». Στη συνέχεια ο «ευαίσθητος» Καλιάγεφ κατά την πρώτη απόπειρα δολοφονίας που οργανώνεται λυγίζει και δεν το πραγματοποιεί επειδή διαπιστώνει ότι μέσα στην άμαξα του Δούκα υπήρχαν παιδιά. Οι επαναστάτες συμφωνούν όλοι με εξαίρεση έναν, τον σκληρό Στεπάν, ότι χωρίς σεβασμό σε διαχρονικές ανθρώπινες αξίες η επανάσταση δεν έχει έννοια. Βάζει λοιπόν σοβαρά το ζήτημα της ηθικής ακόμη και σε τρομοκρατικές ενέργειες ο Καμύ.
Δυστυχώς η τρέχουσα μορφή τρομοκρατίας όπως εκφράζεται μέσα από τον φανατισμό του ισλαμικού-φονταμενταλιστικού κράτους έχει απωλέσει κάθε μορφή ηθικής και σεβασμού στις ανθρώπινες αξίες. Για αυτό τον λόγο αποτελεί φαινόμενο εξαιρετικά επικίνδυνο και ανησυχητικό για το μέλλον όχι μόνον της Ευρώπης αλλά της σύνολης ανθρωπότητας. Η σύγχρονη τρομοκρατία επιτίθεται στην δημοκρατία, στην αξιοπρέπεια, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στον ευρωπαικό φιλελεύθερο τρόπο ζωής. Μάλιστα αυτή την περίοδο η βία-τρομοκρατία ντύνεται τον μανδύα του ισλαμικού φονταμενταλισμού, ενώ σε άλλες εποχές είχε πολιτικό χαρακτήρα και δεν είχε σχέση με την μαζική-τυφλή βία που επιδεικνύει το ισλαμικό κράτος στα χτυπήματα του. Από την άλλη πλευρά η βία τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνεται γεωμετρικά μέσα στην κοινωνία, εφόσον την δίδαξαν συστηματικά στη νεολαία η τηλεόραση, οι χολυγουντιανές κινηματογραφικές παραγωγές. Και μάλιστα ο ουδός ευαισθησίας των κοινωνιών απέναντι στη βία έχει αυξηθεί σημαντικά. Πριν από κάποιες δεκαετίες και μόνο η θέα του αίματος προκαλούσε συγκινησιακές αντιδράσεις, σήμερα η θέα διαμελισμένων ατόμων αποτελεί συνήθη εικόνα που πυροδοτεί ελάχιστη συγκίνηση στον θεατή, επίσης τα παιδιά σε παγκόσμιο επίπεδο είναι εξαιρετικά βίαια σε σχέση με τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, έχουμε εξοικειωθεί τελικά με τη θέα του τέρατος που πολύ σοφά παρατηρούσε κάποτε (και προφήτευε τελικά) ο Μάνος Χατζιδάκις.

Αφήστε μια απάντηση

Your email address will not be published.

*

Πρόσφατα από Ελλάδα

Go to Top