ΠΟΛΙΤΙΚΗ / ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΥΓΕΙΑ / ΕΠΙΣΤΗΜΗ

kinopoisk.ru

Αντρέι Ταρκόφσκι: Ο Ντοστογιέφσκι του κινηματογράφου

σε Πολιτισμός

Με αφορμή 30 χρόνια από τον θάνατο του (1986-2016)…

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΡΙΤΣΑΣ,
ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, ΩΝΑΣΕΙΟ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Διάβασα πρόσφατα (άπληστα και με πάθος) το αριστουργηματικό «ΜΑΡΤΥΡΟΛΟΓΙΟ» του μεγάλου σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι σε μια αισθητικά άριστη επανέκδοση από τις εκδόσεις Ινδικτος. Τα προσωπικά ημερολόγια του Ταρκόφσκι μέχρι τον Δεκέμβριο του 86 που έφυγε από τη ζωή βασανισμένος από τον καρκίνο σε ηλικία 50 και κάτι ετών. Μετά το θάνατο του Ταρκόφσκι, με πρωτοβουλία της γυναίκας του Λαρίσα Ταρκόφσκαγια και με την επιμέλεια της Christiane Bertoncini, εκδόθηκαν τα προσωπικά του ημερολόγια σ’ ένα τόμο που φέρει τον γενικό τίτλο «Μαρτυρολόγιο». Από ένα σύνολο 16 τετραδίων ιδιοχείρων σημειώσεων επιλέχθηκαν αποσπάσματα που χρονολογούνται από το 1970 ως το 1986 που είναι το έτος του θανάτου του.

martirologio-jpg
Μέσα από τις σημειώσεις των ημερολογίων του αναδεικνύεται η ταλαιπωρία που τράβηξε από το σοβιετικό καθεστώς όσον αφορά την συνεχή λογοκρισία, τον περιορισμό της χρηματοδότησης, την αγωνία για την έγκριση των προβολών από το καθεστώς, ο οικονομικός του αγώνας και η σταθερή αγωνία που του προκαλούσε η οικονομική ένδεια. Μέσα από όλα αυτά έμεινε σταθερά προσηλωμένος στο ποιητικό του όραμα και την συγκριμένη άποψη που είχε για το σινεμά. Δεν σταματούσε να διαβάζει λογοτεχνία με την οποία ήταν σταθερά συνδεδεμένο το κινηματογραφικό του έργο ως πηγή έμπνευσης και προβληματισμού. Στην Ευρώπη είχε το έργο του μεγαλύτερη απήχηση σε σχέση με την σκοταδιστική τότε Σοβιετική Ένωση που τον μεταχειρίστηκε άθλια σε σχέση με το κινηματογραφικό του ανάστημα στο παγκόσμιο καλό σινεμά. Οι σοβιετικές αρχές έκαναν ότι μπορούσαν για να δυσκολέψουν το έργο του, τον λογοκρίνουν, του πετσοκόβουν κονδύλια, τον συκοφαντούν, τον ταλαιπωρούν με απίστευτες γραφειοκρατίες, ουσιαστικά τον εξωθούν στην αυτοεξορία το 1984 και τελικά, τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του, του αποδίδουν το βραβείο Λένιν «για την εξαιρετική συμβολή του στην ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης και για το ανανεωτικό του έργο που στοχεύει στην κατάφαση των ανθρώπινων αξιών και του ουμανισμού». Από την άλλη, ο δυτικός κόσμος μοιράζεται ανάμεσα στο σκληρό συντηρητικό πυρήνα που τον απορρίπτει ως κομμουνιστή, τη διανόηση που τον εκθειάζει, τους ειδικούς που τον μπουκώνουν βραβεία, τους κριτικούς που διαστρεβλώνουν το έργο του και το αμήχανο κοινό που είτε τον απορρίπτει γιατί δεν τον καταλαβαίνει είτε τον θεοποιεί παραφράζοντάς τον.
Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του «Σμιλεύοντας το χρόνο» (στα ελληνικά εκδόθηκε από τις εκδόσεις Νεφέλη), όπου εξηγεί την απέχθειά του για κάθε συμβολισμό, το δυτικό κοινό ψάχνει ακόμα τους συμβολισμούς στο έργο του. Ο Ταρκόφσκι έφτασε να θεωρείται σύμβολο κουλτούρας που κάθε σκεπτόμενος έπρεπε να αποδεχτεί. Ανακυκλώνονταν παράλογες εικασίες, απίστευτες φήμες κι αλλοιώσεις κάθε είδους που τον εξαγρίωναν και τον έφερναν σε απελπισία. Ένα φαινόμενο που έφτασε σε επίπεδα αγιοσύνης. Στις 7.11.73 ο Ταρκόφσκι γράφει στα ημερολόγια του: «Γιατί θέλουν όλοι να με μετατρέψουν πάση θυσία σε άγιο; Ω Θεέ μου! Εγώ θέλω απλώς να δημιουργήσω».
Τα ημερολόγια ήσαν γεμάτα από νούμερα (σε ρούβλια) της αξίας διάφορων οικιακών αντικειμένων που δεν είχε την δύναμη να αποκτήσει και πάσχιζε να βρει τα χρήματα μέσα από τις ελάχιστες αμοιβές που ελάμβανε για τις ταινίες του. (Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και με τον Mozart ο οποίος προς τα τέλη της ζωής του, πάνω σε χειρόγραφες παρτιτούρες του σημείωνε-γύρω από τις νότες-και τα ποσά που όφειλε σε διάφορους εμπόρους για κοινά καθημερινά καταναλωτικά αγαθά). Το σοβιετικό καθεστώς είχε τότε μεταχειριστεί πολύ καλύτερα και αναγνωρίσει μετριότατους σκηνοθέτες σε σχέση με το γιγάντιο ανάστημα του Ταρκόφσκι, ξένος τελικά παρέμενε στον ίδιο του τον τόπο και με πόνο ψυχής διότι η πνευματική παράδοση της Ρωσίας κυλούσε στο αίμα του και είχε καθορίσει την ταυτότητα του ως ανθρώπου και σκηνοθέτη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο άνθρωπος αυτός έφυγε νέος και βασανισμένος από διάφορα νοσήματα-αφού βίωνε τεράστιο δια βίου άγχος. Ομως χωρίς κανένα συμβιβασμό παρέμεινε σταθερά αφιερωμένος στο κινηματογραφικό του όραμα και στις πνευματικές του πτήσεις, σταθερά προσηλωμένος στην ποιητική απόδοση του ανθρώπινου προσώπου.
Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι. Στη διάρκεια της ζωής του γύρισε μόνο 7 μεγάλου μήκους ταινίες που όλες τους αποτελούν μνημειώδη αριστουργήματα. Νομίζω ότι ελάχιστοι από όσους νεαρούς θα έβλεπαν σήμερα για πρώτη φορά μια ταινία του Ταρκόφσκι θα αντιδρούσαν με θαυμασμό απέναντι σε αυτά τα ποιητικά αριστουργήματα, η κινηματογραφική ποίηση δεν είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή την εποχή της κυριαρχίας του Χόλυγουντ. Βάζει πολύ δύσκολα ο Ταρκόφσκι σε έναν μέσο σύγχρονο θεατή χωρίς προ-παιδεία στο σινεμά. Η συνεισφορά του στην κινηματογραφική τέχνη-ως ποίηση της εικόνας-παραμένει σαφώς τεράστια και δεν είναι τυχαίο ότι αποκαλείται χαρακτηριστικά ο «Ντοστογιέφσκι του Σινεμά».

Αφήστε μια απάντηση

Your email address will not be published.

*

Πρόσφατα από Πολιτισμός

xoros_trygonas

Το τραγούδι της τρυγόνας

Ο στιχουργός λαός στάθηκε ιδιαίτερα γενναιόδωρος προς τα πουλιά. Πολλά τραγούδια δημιούργησε,
Go to Top