«Ήμουν το παιδί του ξένου, αλλά ήμουν και μαθημένη από το σπίτι μου και φιλιωμένη με μια πολυπολιτισμική πραγματικότητα»…
ΑΠΌ ΤΗΝ ΣΤΕΛΛΑ ΑΥΓΟΥΣΤΑΚΗ
avgoustaki.stella@gmail.com
Επί δεκαεπτά χρόνια, ένα αντρικό πανωφόρι περίμενε υπομονετικά σε ένα παλιό υπόγειο το γνώριμο σώμα, αυτόν που θα πατήσει το χνάρι που δεν έσβησε. Ένα αγόρι, το 1990 πια, στον δρόμο προς την επώδυνη άνδρωση. Όλα αυτά και πολλά ακόμη συναρπαστικά σε ένα πληθωρικό πολυπρόσωπο μυθιστόρημα, από την Νόελ Μπάξερ, γραμμένο με ψυχή και με την ιδιαίτερη χαρακτηριστική γραφή της αγαπημένης συγγραφέως που, για μία ακόμη φορά, μπλέκοντας έξοχα τη μυθιστορία με την ελληνική ιστορία, ανιχνεύει τις μύχιες πτυχές της ανθρώπινης φύσης.
Το «ΑΡΘΡΟ» συνάντησε την Βρετανίδα συγγραφέα Νόελ Μπάξερ η οποία μας μίλησε για την ελληνική της καταγωγή, το νέο της μυθιστόρημα «Το χνάρι που δεν έσβησε» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα αλλά και για το πώς καταφέρνει να πλάθει χαρακτήρες που άλλοτε μοιάζει να βγήκαν από παλιούς ξεχασμένους θρύλους και άλλοτε να ζουν δίπλα μας.
Γιατί θέλετε την Ιστορία, κα Μπάξερ, σε ένα μυθιστόρημα;
Πριν ταξιδέψει ο αναγνώστης με μυθιστόρημά μου έχει προηγηθεί το δικό μου ενδιαφέρον ταξίδι, ερευνώντας και συγκεντρώνοντας το υλικό. Δεν είναι πάντα αμιγώς ιστορικό. Και τόπους και φορεσιές και ποιήματα αναζητώ, ακόμη και παλιά τραγούδια που θα με βοηθήσουν να αφουγκραστώ την εποχή ώστε να αποκτήσω σωστή την αύρα της. Αυτό έγινε στα προηγούμενα, αυτό έγινε και με το καινούργιο μου, «Το χνάρι που δεν έσβησε» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Από το πρώτο σας βιβλίο κιόλας, το «Από δρυ παλιά κι από πέτρα», ήταν φανερό πως οι διάλογοι ήταν ένα από τα δυνατά σας σημεία. Στο νέο σας βιβλίο όσοι περιμένουμε πολλούς και συναρπαστικούς διαλόγους θα δικαιωθούμε;
Θα δικαιωθείτε! Θα ακούτε συχνά τη φωνή των ηρώων! Η πλοκή σ’ αυτό το βιβλίο δίψαγε για διαλόγους. Στο «Το χνάρι που δεν έσβησε» θα συναντήσετε οι αναγνώστες μια οικογένεια που αποτελείται από τρεις γενιές. Έβαλα πολλούς ανθρώπους να ζουν στο ίδιο σπίτι. Η επαφή τους δεν είναι καθόλου αδιάφορη. Είναι εκρηκτική, είναι τρυφερή, είναι συγκρουσιακή, είναι συντροφική, είναι κωμική, είναι τραγική …είναι απ’ όλα!
Οι κεντρικοί ήρωές σας είναι απλοί άνθρωποι αλλά τους οδηγείτε σε πράξεις ηρωικές. Αυτό περιμένετε κι από τους ανθρώπους στη ζωή;
Η ζωή στολίζεται με ηρωικές πράξεις που προέρχονται από απλούς ανθρώπους. Κάποιοι στιγμή οι άνθρωποι αυτοί οδηγήθηκαν σε μια -συχνά στιγμιαία- επιλογή ζωής. Και τοποθετήθηκαν. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος, είναι γενναίοι γι’ αυτό, είναι ανυπέρβλητα ανθρώπινοι και στα μάτια μου θαυμαστοί. Ορθά ή λάθος, διακρίνω το σημάδι της ανάτασης της ψυχής τους.
Χαρακτηρίζεστε για την διεισδυτική ματιά σας. Μπαίνετε βαθιά στην ψυχή των ηρώων σας. Είναι αυτό γνώση, είναι ένστικτο, χάρισμα …τι είναι;
Και τα τρία στον ίδιο ευρύ χώρο κινούνται, δεν νομίζω πως είναι και τόσο ανεξάρτητα μεταξύ τους. Από την πρώτη στιγμή αναγνωρίζουμε οι συγγραφείς τον καλό ήρωα αλλά θέλει γνώση για να τον αξιοποιήσουμε. Το γενικεύω γιατί πιστεύω πως ισχύει για όλους. Σήμερα, με «Το χνάρι που δεν έσβησε» έτοιμο και τυπωμένο, από την Διόπτρα, δίνω μεγαλύτερη αξία στη γνώση από παλιά. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι ευδιάκριτο σε σας, αλλά εγώ το διακρίνω. Έχει σαφώς να κάνει η γνώση και με την ευκολία που προσεγγίζω τον ήρωά μου, κάτι που δεν μπορείτε να το ξέρετε εσείς. Αλλά αν υποθέσουμε πως η ψυχή του ανθρώπου έχει στρώματα, το ξέρω πως μπορώ και κατεβαίνω σε βαθύτερο επίπεδο από πρώτα. Εξασκούμαι σ’ αυτό με κάθε ήρωα. Θέλω να φτάσω στο κέντρο της ψυχής του, στο βαθύτερο, το βαθύτατο σημείο της. Όταν νιώθω πως το κατάφερα, όταν έρχεται ο αναγνώστης και με τα λόγια του το καταλαβαίνω, πετάω από τη χαρά μου. Και μετά γυρίζω το βλέμμα μου στο νέο μυθιστόρημα, στον επόμενο ήρωα, ακόμα άγνωστος ως και σε μένα. Μια νέα πρόκληση.
Πατέρας Βρετανός, μητέρα Ελληνίδα. Έχετε δυο κουλτούρες. Μπορείτε να μου πείτε πώς γίνεται κι οι ήρωες σας μιλάνε και συμπεριφέρονται τόσο αυθεντικά ελληνικά;
Αυτό ήταν το πρώτο που με ρώτησαν στην Διόπτρα, όταν ξεκινήσαμε την συνεργασία μας. Θα σας απαντήσω το ίδιο, πως δεν είμαι σίγουρη ότι ξέρω να πω. Πιστεύω πως με βοήθησε εξαιρετικά το γεγονός πως μεγάλωσα στην Καβάλα τις δεκαετίες ’60 και ’70. Με ανέθρεψε μια κλειστή αλλά απίστευτα φιλόξενη επαρχιακή κοινωνία που κατοικούταν από πολύ διαφορετικούς ανθρώπους, χωρισμένους σε ευδιάκριτες και χαρακτηριστικές ομάδες. Μια πολύ γόνιμη συγγραφικά ποικιλία. Ήμουν το παιδί του ξένου, δεν ανήκα σε καμιά ομάδα και κινιόμουν άνετα παντού. Πέρασα από πολλές κουζίνες! Στα σπίτια των συμμαθητριών μου είδα διαφορετικές συνήθειες κι άκουσα άλλες ιστορίες. Μέσω της απορροφητικής ικανότητας των παιδιών, μάζεψα πολλά που βγαίνουν σήμερα στα μυθιστορήματά μου.
Αυτό το δώρο της Καβάλας φάνηκε περίτρανα όταν έγραφα το δεύτερο μυθιστόρημά μου, το «Τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος», που είχε αναφορά στον Πόντο και στον εκτοπισμό των Ποντίων. Με ρωτούσαν αν είμαι σίγουρη πως δεν είμαι δικιά τους, πως δεν κατάγομαι από τον Πόντο. Μου αρκούσε να βουτήξω στις παιδικές μνήμες μου για να γίνω κι εγώ από τον Πόντο. Ήμουν μαθημένη από το σπίτι μου και φιλιωμένη με μια πολυπολιτισμική πραγματικότητα.
Το ίδιο συνέβη και με «Το χνάρι που δεν έσβησε». Έκλεισα τα μάτια και βούτηξα. Με κάθε βιβλίο αντιλαμβάνομαι ότι όλο και περισσότερο γέρνω προς την ελληνική πλευρά μου.
Ποια είναι η Νόελ Μπάξερ
Η Νόελ Μπάξερ γεννήθηκε στην Αθήνα από Ελληνίδα μητέρα και Βρετανό πατέρα. Τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στην Καβάλα. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία. Από τότε ζει κι εργάζεται στην Αθήνα. Έχουν δημοσιευτεί ως σήμερα τα μυθιστορήματά της Από δρυ παλιά κι από πέτρα, Τη νύχτα που γύρισε ο χρόνος και Ακολουθώντας τη γραμμή της θάλασσας από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Προηγήθηκε μια σειρά διηγημάτων από τις εκδόσεις Ανατολικός, με τίτλο Μια φορά κι έναν καιρό… σήμερα. Στα βιβλία της η συγγραφέας δεν κρύβει το ενδιαφέρον της για την ελληνική ιστορία ούτε τη σχέση της με την Καβάλα και την επαρχία.
Για μια προσωπική επικοινωνία με τη συγγραφέα: noellebaxer@gmail.com και Noelle Baxer στο facebook.
