Είχα πολύ καιρό να παρακολουθήσω παράσταση αρχαίου δράματος στο αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και το έκανα πραγματικότητα αφού-μαζί με την γυναίκα μου και την κόρη μου-παρακολούθησα πρόσφατα την παράσταση της Ορέστειας από την ομάδα του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Χουβαρδά…
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ,
ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ, ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ, ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Μια όμορφη ημέρα Ιουλίου με διάφανη ατμόσφαιρα και αναζωογονητικό βοριαδάκι των ολίγων μποφόρ καθιστά τη διαδρομή προς την Επίδαυρο μοναδική εμπειρία, μεγάλη ευλογία η εκδρομή στην Επιδαύρεια χώρα το καλοκαίρι.
Το αρχαίο θέατρο ήταν κατάμεστο και η παράσταση με κουστούμια μεσοπολέμου και μουσική ρετρό ρομαντικής εποχής (1940-1950) πολύ ενδιαφέρουσα ως σύγχρονη προσέγγιση του διαχρονικού κειμένου του Αισχύλου. Η τριλογία της Ορέστειας (Αγαμέμνων-Χοηφόρες-Ευμενίδες) παραμένει αξεπέραστο έργο που μέσα από μια γλώσσα επίτευγμα στην ιστορία της ανθρωπότητας αφηγείται με τόση (ποιητική) αλήθεια την ιστορία του ανθρώπου και του πεπρωμένου του. Η πένα-νυστέρι του Αισχύλου εισχωρεί πολύ βαθειά ακόμη και στα σκοτεινότερα σημεία της ανθρώπινης ψυχής και προλέγει επί της ουσίας πολλά από τα στοιχεία που αποκάλυψε πολλούς αιώνες αργότερα η φροϋδική ψυχανάλυση και η σύγχρονη νευροψυχολογία. Δεν νομίζω ότι κανένας άλλος καλλιτέχνης ή επιστήμονας στην ιστορία του πολιτισμού κατάφερε να αναλύσει με τέτοια διαύγεια το σπαρμένο στον άνθρωπο «ενδογενές κακό» αλλά και να μιλήσει τόσο ξεκάθαρα για την τελική διαχείριση της «έννοιας του κακού» από τον ίδιο τον άνθρωπο.
Κάποιοι αστροφυσικοί με το σκεπτικό να περιγράψουν σε (πιθανούς) εξωγήινους το ανθρώπινο είδος σκέφτηκαν να βάλουν σε διαστημόπλοια δείγματα της μουσικής του Μότσαρτ προκειμένου να παρουσιάσουν τα έργα του ανθρώπου. Εγώ σκέφτηκα ότι η Ορέστεια ως κείμενο, αν μπορούσε να κωδικοποιηθεί σε σήματα η γλώσσα και να μεταφερθούν τα νοήματα σε κώδικες για εξωγήινους, ίσως είναι περισσότερο ενδεικτική του είδους μας. Θεωρώ ότι περιγράφει πληρέστερα το ανθρώπινο είδος ο Αισχύλος παρά ο Μότσαρτ του οποίου η μουσική αποτελεί βέβαια καθαρό προϊόν της ανθρώπινης διανόησης στον υπέρτατο βαθμό. Όμως ενώ ο Μότσαρτ μας δείχνει με τις δημιουργίες του πόσο «Θεός» μπορεί να γίνει ο άνθρωπος ο Αισχύλος παρουσιάζει με ψυχραιμία το «Άγριο Θηρίο» που επίσης υπάρχει μέσα σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Από αυτή την άποψη η προσέγγιση του Αισχύλου στο είδος μας είναι πληρέστατη και χωρίς καμία διάσταση εξιδανίκευσης σε σχέση με τον Μότσαρτ.
Εξαιρετική η μετάφραση-θεατρική απόδοση της Ορέστειας από τον Δημήτρη Δημητριάδη και με άγγιξε ιδιαίτερα ο σχολιασμός του μεταφραστή για το έργο στο καλαίσθητο πρόγραμμα της παράστασης. Ο Δημητριάδης θεωρεί ότι δυστυχώς ο Πλατωνικός κόσμος αλλά και ο Χριστιανισμός απέτυχαν τραγικά όσον αφορά την προσέγγιση και την διαχείριση του Κακού το οποίο εξακολουθεί και σήμερα να εκδηλώνεται με μορφές μισαλλοδοξίας και εξουσιολαγνείας (τζιχαντιστές, ναζί, ομοφοβικοί κλπ ρεύματα ωμής βίας). Στέκομαι εδώ και θα παραθέσω αυτούσια μια χαρακτηριστική φράση του Δημητριάδη η οποία συνοψίζει το νόημα της Ορέστειας: «Το ίδιο το Κακό μετά από χιλιάδες χρόνια αποτυχημένης διαχείρισης του βάζει ένα πολύ δύσκολο και ουσιαστικό ερώτημα: Μπορεί ο άνθρωπος να αναλάβει τον εαυτό του όπως πραγματικά είναι; Μπορεί να αντιμετωπίσει τον εαυτό του ως αδιαίρετο όλον και εκεί να θεμελιώσει την αυτογνωσία του;» Ο Αισχύλος που δρά και σκέφτεται ποιητικά μας δείχνει τις επιλογές που δεν έγιναν μέχρι σήμερα αλλά και τον ξεχωριστό δρόμο που μας δείχνει η ποίηση ως λύση σε μείζονα υπαρξιακά ζητήματα του ανθρώπου.
Δυνατές οι ερμηνείες όλων των συντελεστών σε μια πρωτότυπη γενικά παράσταση-ανεξάρτητα από το αν αποδέχεται κανείς το σκηνοθετικό ιδεολόγημα του κυρίου Χουβαρδά. Το κοινό πολυπληθές και ετερογενές, πολλές νεαρές υπάρξεις όπως πχ μια ακριβώς από πίσω μου που τραβούσε με μανία selfie με το κινητό της και τις ανέβαζε ασταμάτητα στα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από την νεαρά αυτή κυρία έμαθα ότι ο συγγραφέας της τραγωδίας λέγεται Αίσχυλος (με τονισμό στο γιώτα της προπαραληγούσης) και όχι Αισχύλος με τον σωστό τονισμό στην παραλήγουσα! Ίσως και το μισό κοινό να ήταν τελικά εκεί για κοινωνικούς λόγους, για να ανεβάσει δεκάδες selfie μαζί με τα (μοσχομυριστά, καλοντυμένα και γελαστά) boyfriends-girlfriends και στην συνέχεια την επιβίβαση (μετά την παράσταση) σε άσπρες άπληστες βενζινοφάγες Καγιέν με προορισμό ενδεχόμενα κάποιο μεταμεσονύκτιο μπαράκι της Επιδαύρειας Χώρας. Και την επόμενη ημέρα αγουροξυπνημένοι θα σχολιάζουμε στο Φατσοβιβλίο τις αυτοφωτογραφήσεις μας δίπλα σε κούπα φραπεδιάς ή ακόμη καλύτερα με συνοδεία Εσπρέσο Φρέντο μέτριου. Τουλάχιστον κάποιοι έμαθαν ότι ο συγγραφέας της Ορέστειας τελικά λέγεται Αισχύλος και όχι Αίσχυλος (Αίσχος για εκείνους και όχι γαι τον αθάνατο Αισχύλο!).
